THÁNH GIA – MẪU GƯƠNG CHO GIA ĐÌNH KITÔ HỮU
(St 15,1-6; 21,1-3; Dt 11,8.11-12.17-19; Lc 2,22-40)
Lm. Marco Chu Trọng Thảo, Phước Lý
1. Một vài dữ kiện
Tại Á Châu có một truyền thống lâu đời về sự trân trọng đặc biệt đối với gia đình. Gia đình được coi là kho chứa di sản của nhân loại, và tương lai của nhân loại được định đoạt bởi gia đình. Cách riêng đối với Việt Nam, từ ngàn xưa, hạnh phúc gia đình là một khát vọng, là sự phấn đấu của mọi thế hệ. Lễ Thánh Gia Thất hôm nay mời gọi chúng ta trở về với định hướng nền tảng thánh thiêng theo gương mẫu Thánh gia: Đức Giêsu, Mẹ Maria và thánh Giuse.
2. Ý nghĩa sứ điệp Lời Chúa
Các bài đọc trong Thánh Lễ Thánh gia hôm nay: Bài đọc 1 trích sách Sáng thế và bài đọc 2 trích thư gởi tín hữu Do Thái đều ca ngợi đức tin phó thác của ông Abraham. Mặc dù tuổi đã cao mà chưa có con để nối dõi tông đường, ông vẫn tin vào lời Chúa hứa và niềm tin của ông đã được Chúa thưởng công xứng đáng. Khi đã có con trai là Isaac, Abraham lại đứng trước một thử thách lớn lao, Chúa bảo ông dâng cho Chúa đứa con một. Ông đã sẵn sàng thực hiện lời Chúa không chần chừ nghi ngại. Ông là mẫu mực cho những người Cha trong gia đình luôn biết phó thác nơi Chúa và đặt ý Chúa là ưu tiên tối thượng của đời sống. Nhờ đức tin và lòng phó thác, Abraham đã trở nên Cha của những kẻ tin.
Trong Tin mừng Thánh Luca (2,22-40), Giáo hội giới thiệu cho chúng ta mẫu gương thánh Giuse và Đức Maria, là bậc cha mẹ có lòng tin tín thác vào Chúa, luôn luôn thể hiện trách nhiệm với luật Chúa và trách nhiệm với con cái. Để chu toàn luật Chúa, hai ông bà đã đem Hài nhi Giêsu lên đền thờ Giêrusalem để tiến dâng con mình cho Chúa, như đã chép trong luật Chúa: “Mọi con trai đầu lòng phải được thánh hiến dành riêng cho Chúa” (Lc 2,23). Sự kiện này là một sự kiện bình thường của mọi gia đình Do Thái cũng giống như người Công giáo sinh con rồi đêm con đến nhà thờ rửa tội. Và nó hàm ý hai ý nghĩa:
Ý nghĩa thứ nhất là để thanh tẩy người mẹ: Ông bà lên đền thờ để thực hiện nghi lễ thanh tẩy cho Đức Maria sau khi sinh con. Đây là những nghi lễ đã được quy định trong luật Do Thái. Chúng ta biết trong quan niệm của Do Thái giáo, phân biệt sạch dơ rất quan trọng. Chúa là Đấng thanh sạch cho nên tất cả cái gì thanh sạch thì thuộc về Thiên Chúa, còn tất cả cái gì nhơ uế thì không thuộc về Ngài. Chính vì thế, trong lề luật của Do Thái rất tỉ mỉ, cái gì là thanh sạch cái gì là nhơ uế. Và trong những ấn định tỉ mỉ ấy, có một ấn định về nhơ uế sinh lý. Người phụ nữ sau khi sinh con trong vòng 40 ngày là nhơ uế. Chính vì thế, người phụ nữ sau khi sinh con 40 ngày, lên đền thờ để thầy tư tế xác nhận hết thời gian nhơ uế, được thanh tẩy (x. Lv 12,2-8).
Ý nghĩa thứ hai là dâng đứa con cho Chúa, đặc biệt là con trai đầu lòng. Chúng ta nhớ lại trong thời xuất hành, chính Chúa đã giải thoát Israel ra khỏi đất Ai cập và Chúa giải thoát bằng cách can thiệp vào một phép lạ vĩ đại, tức là đêm hôm ấy Chúa đi ngang qua đất Ai cập. Tất cả con trai đầu lòng trong gia đình Ai cập chết hết, còn con trai đầu lòng trong gia đình Do Thái được sống. Cho nên kể từ ngày đó, người Do Thái có lề luật là mọi con trai đầu lòng phải đem lên đền thờ dâng cho Thiên Chúa. Bởi đứa con đầu lòng Do Thái sống được là do Chúa cứu nên phải dâng cho Chúa. Ông bà cũng dâng lên của lễ theo luật Chúa truyền là một đôi chim gáy hay một cặp bồ câu non. Đó là lễ vật của người nghèo (Lv 5,7; 12,8). Hai ý nghĩa lên đền thờ là như vậy.
Nếu chúng ta đem hai ý nghĩa đó áp dụng cho Đức Mẹ và Chúa Giêsu thì không cần, bởi Đức Mẹ thụ thai do quyền năng Chúa Thánh Thần nên vẫn đồng trinh, không ô uế. Chúa Giêsu là Con Thiên Chúa từ đời đời nên không phải dâng cho Chúa. Thành ra áp dụng cho gia đình Thánh Gia thì không đúng. Nhưng Đức Maria và thánh Giuse rất mực đạo đức, chuyên tâm và nhiệt thành thực hiện những gì đã được ấn định. Các ngài vẫn thi hành luật Chúa, thể hiện lòng đạo đức và lòng yêu mến đối với luật Chúa.
3. Sống và chia sẻ Lời Chúa
Thánh gia một gia đình thánh thiện và hạnh phúc, đã trở thành mẫu gương sống động cho mọi gia đình nhân loại, cho mọi nền văn hoá như Đức Giáo Hoàng Biển Đức XVI đã khẳng định: “Gia đình Thánh Gia thật sự là “nguyên mẫu” cho tất cả gia đình Kitô hữu được hiệp nhất trong Bí tích Hôn Nhân”. Chính vì thế mà gia đình Thánh gia được mọi gia đình Kitô hữu chiêm ngưỡng, cầu nguyện, dõi bước để tạo hạnh phúc trong gia đình.
Ngày hôm nay, hơn lúc nào hết, gia đình đang bị đe dọa từ nhiều phía: Những trào lưu xã hội đề cao sự tuyệt đối tự do cá nhân đe dọa hạnh phúc gia đình; rồi những khó khăn xuất phát từ nội tại khác biệt của mỗi thành viên làm cho gia đình thiếu hiệp nhất. Chính vì thế trong những năm gần đây, Giáo huấn của Giáo hội quan tâm đặc biệt đến đời sống gia đình. Thánh Gioan Phaolô II hằng nhắc nhở về sự thánh thiêng của gia đình khi ngài gọi gia đình là nền tảng của Giáo hội. Đức Thánh Cha Phaolô VI gọi gia đình là cung thánh của Giáo hội, là trường học đầu tiên của con cái mà cha mẹ là thầy cô.
Gia đình – một định chế lâu đời nhất của nhân loại, và gia đình đã tồn tại đến ngày nay vì được xây dựng trên nền tảng tình yêu. Gia đình hạnh phúc không thể tự dưng mà đến. Tình yêu hoà điệu, tương kính lẫn nhau vốn là những yếu tố cơ bản của một gia đình hạnh phúc. Thánh Gia Thất quả là một cộng đoàn yêu thương nhau. Do đó, gia đình Kitô hữu phải coi đó như là nền tảng xây dựng gia đình hạnh phúc. Gia đình phải là cộng đoàn hợp nhất, thủy chung xuất phát từ Thiên Chúa tình yêu. Mối tương quan vợ chồng, con cái, cũng như anh chị em với nhau phải là dấu chỉ sống động của Tình yêu Thiên Chúa. Vì thế, gia đình Công giáo phải loại bỏ mọi thứ bạo hành, “hãy có lòng thương cảm, nhân hậu, khiêm nhu, hiền hậu, nhẫn nại, chịu đựng và tha thứ cho nhau” (Cl 3,12-13).
Ngoài ra, noi gương Đức Mẹ và thánh Giuse nơi gia đình Kitô hữu, người con phải được học tập, được trao tặng và đón nhận tình yêu, như Chúa Giêsu đã sống 30 năm ở gia đình Nazareth, hấp thụ nền giáo dục đạo hạnh của cha mẹ Giuse – Maria như Tin Mừng Luca cho biết: “Người theo cha mẹ về Nazareth và hằng vâng phục các Ngài, còn Hài Nhi ngày càng lớn lên, thêm vững mạnh đầy khôn ngoan và ân sủng trước Thiên Chúa và người ta” (Lc 2,51-52). Do đó, mọi người trong gia đình từ ông bà cha mẹ hãy góp phần để những người con được lớn lên trong ơn nghĩa, tình yêu như ĐGH Biển Đức XVI đã gợi ý cho mỗi gia đình trở nên gia đình Thánh Gia: “Ước mong con cái của chúng ta được cảm nghiệm cuộc sống hoà thuận và yêu thương giữa cha mẹ hơn là cảm nghiệm cuộc sống bất đồng và chia rẽ, vì tình yêu giữa cha và mẹ là nguồn gốc lớn lao cho cuộc sống an toàn của con cái và cũng dạy con cái về cái đẹp của tình yêu chung thủy và bền vững”.
Những lời khuyên của thánh Phaolô và của các ĐGH ở trên có thể được xem là hiến chương xây dựng hạnh phúc gia đình, là những nguyên liệu người Kitô hữu có thể sử dụng để hình thành nên đời sống thánh thiện của gia đình mình.
Mừng Lễ Thánh Gia, chúng ta cầu xin sự chở che của Đức Trinh Nữ Maria diễm phúc và thánh Giuse luôn đồng hành và trợ giúp chúng ta hiệp nhất trong tình yêu, trong tình thần phục vụ lẫn nhau để chúng ta chu toàn được ơn gọi và sứ mạng của mình trong khung cảnh gia đình như gia đình Thánh Gia xưa. Amen.
