Yêu kẻ thù và sống lòng thương xót (Lc 6,27-38)
FM. Phaolo Định-PV
Đoạn Tin Mừng Lc 6,27-38 là một trong những giáo huấn khó nhất của Chúa Giêsu: “Hãy yêu kẻ thù, làm ơn cho kẻ ghét anh em, chúc lành cho kẻ nguyền rủa anh em.” Đây là
điểm độc đáo của Kitô giáo, khiến chúng ta trở nên khác biệt so với các tôn giáo khác.
Đức Gioan Phaolô II trong Tông thư BƯỚC VÀO THIÊN NIÊN KỶ MỚI, 43 đã nói: “Không có tình yêu tha thứ, chúng ta không thể nói đến Kitô giáo đích thực”. Vì thế, dưới lăng kính của Tin Mừng hôm nay con xin được chia sẻ với cộng đoàn 3 khía cạnh. – Lệnh truyền yêu kẻ thù LÀ cuộc cách mạng Tin Mừng. – Lòng thương xót LÀ khuôn mặt của Thiên Chúa. – Yêu thương và tha thứ – dễ hay khó?
- Lệnh truyền yêu kẻ thù là cuộc cách mạng Tin Mừng
Như chúng ta biết, trong Cựu Ước, dân Israel được dạy phải yêu đồng bào (Lv 19,18),
nhưng họ có quyền ghét kẻ thù. Trong thực tế, người Do Thái thời Chúa Giêsu đang sống
dưới ách đô hộ của Rôma, căm ghét quân thù, mong chờ Đấng Mêsia đến giải phóng. Trong bối cảnh đó, lời dạy của Chúa Giêsu: “Hãy yêu kẻ thù và cầu nguyện cho họ” (Lc6,27; Mt5,44) thật sự bất ngờ và gây sốc. Ngài mời gọi ta vượt qua công bằng tự nhiên – yêu người yêu mình, ghét kẻ ghét mình – để sống tình yêu vô điều kiện. Khi chú giải về vấn đề này thì đối với Thánh Âutinh: “Yêu kẻ thù không phải là yêu sự dữ nơi họ, nhưng là yêu con người mà Thiên Chúa dựng nên, mong họ được biến đổi bởi tình yêu.” Còn với Thánh Gioan Kim Khẩu: “Không có gì khiến ta nên giống Thiên Chúa bằng việc tha thứ cho kẻ thù.” Cũng đồng với quan điểm đó, Thánh Tôma Aquinô nói: Yêu kẻ thù là “đỉnh cao của đức ái”, vượt quá khả năng tự nhiên, chỉ có thể nhờ ân sủng Chúa Thánh Thần. Như vậy, yêu kẻ thù không phải là lý tưởng xa vời, nhưng là dấu chỉ căn tính môn đệ Đức Kitô: “mọi người sẽ nhận biết anh em là môn đệ Thầy ở điểm này là anh em có lòng yêu thương nhau” (Ga13,35). - Lòng thương xót – khuôn mặt của Thiên Chúa
Chúa Giêsu không chỉ đưa ra một mệnh lệnh, nhưng mời gọi ta bắt chước chính Thiên
Chúa: “Anh em hãy có lòng nhân từ, như Cha anh em là Đấng nhân từ” (Lc 6,36). về điểm này – Sách Giáo lý HTCG, 1825 dạy: “Đức ái Kitô hữu đi xa đến mức yêu kẻ thù và cầu nguyện cho họ. Chính Chúa Kitô đã truyền lệnh này và nêu gương sống.” – Đức Bênêđictô XVI, trong thông điệp Deus Caritas Est, 18, xác quyết: “Tình yêu không
chỉ là một cảm xúc thoáng qua, nhưng là một hành động ý chí, vượt thắng bản năng để
tìm điều tốt cho người khác.” Mẫu gương tuyệt hảo chính là Đức Giêsu trên thập giá: “Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết việc họ làm” (Lc 23,34). Ở đây, tình yêu vượt thắng hận thù, lòng thương xót mạnh hơn sự dữ. – Đức Phanxicô, trong tông sắc DUNG MẠO LÒNG THƯƠNG XÓT Misericordiae Vultus, 9 ngài nói: “Đỉnh cao của lòng thương xót được thấy nơi Thập giá: Chúa Giêsu tha thứ cho những kẻ đóng đinh Ngài.” - Vậy yêu thương và tha thứ là điều dễ hãy khó?
Chúng ta đều có những vết thương, mối hận trong gia đình, cộng đoàn hay xã hội. Tha thứ không dễ, nhưng chính là con đường giải thoát tâm hồn. Giáo Hội là cộng đoàn gồm những con người yếu đuối. Nếu không có tha thứ, sẽ không có hiệp nhất. Đức Gioan Phaolô II, trong tông huấn Hoà Giải và Sám Hối hậu thượng hội đồng 1984, 9 cho chúng ta xác quyết: “Không có hòa giải nào nếu không có tha thứ phát xuất từ tình yêu.”
Thế giới hôm nay còn nhiều chiến tranh, bạo lực. Người Kitô hữu được mời gọi trở
thành “người kiến tạo hòa bình” (Mt 5,9). Trong thông điệp Fratelli Tutti, số 243, Đức
Phanxicô đưa ra xác tín: “Tha thứ không có nghĩa là quên đi, nhưng là từ chối nuôi dưỡng bạo lực, thay thế vòng xoáy hận thù bằng vòng tròn huynh đệ.”
Điều Chúa Giêsu dạy trong Lc 6,27-38 là giáo huấn nền tảng của Tin Mừng và cũng là
giáo huấn Hội Thánh. Nhưng nếu đặt câu hỏi thực tế: có dễ tha thứ và yêu thương kẻ thù không? thì câu trả lời thành thật là không dễ chút nào.
Thực tế con người mang trong mình khuynh hướng tự vệ, “luật báo thù” (ăn miếng trả
miếng). Khi bị xúc phạm, bản năng tự nhiên là tức giận, muốn trả đũa. Tha thứ thường bị xem là yếu đuối, còn trả thù lại được cho là mạnh mẽ. Bởi vậy, lời mời gọi của Chúa đi
ngược với lẽ tự nhiên và tâm thức xã hội.
Mặc dù vậy, khó nhưng không phải bất khả: Chính Chúa Giêsu, khi chịu đóng đinh,
đã cầu nguyện: “Lạy Cha, xin tha cho họ vì họ không biết việc họ làm” (Lc 23,34). Tha thứ tận cùng ấy cho thấy tình yêu của Người không chỉ là lý thuyết, nhưng là thực hành. Nhiều thánh nhân cũng đã sống điều này: Thánh Stêphanô tử đạo cầu nguyện cho những kẻ ném đá mình (Cv 7,60). Hội Thánh nhắc ta: tha thứ không phải là quên đi, nhưng là quyết định không để sự dữ làm chủ con tim. Tha thứ không xóa bỏ công lý, nhưng mở ra con đường chữa lành.
Nguồn sức mạnh để tha thứ: Không thể chỉ dựa vào sức riêng. Tha thứ là một ơn
ban. Thánh Gioan Phaolô II từng nói: “Không có cầu nguyện, tha thứ sẽ trở nên bất khả.” Cầu nguyện giúp ta nhìn kẻ thù với cái nhìn của Thiên Chúa, thấy họ cũng là con người yếu đuối cần được cứu độ. Bí tích Thánh Thể và Hòa Giải là nguồn sức mạnh chữa lành trái tim, để ta học dần dần biết tha thứ.
Tha thứ là một tiến trình chứ không là hành vi tức khắc. Tha thứ không phải lúc nào cũng diễn ra ngay lập tức, nhưng là một hành trình. Có khi hôm nay ta chỉ mới ngừng oán hận, ngày mai mới có thể cầu nguyện cho họ, và dần dần mở lòng để yêu thương.
Hội Thánh không buộc ta phải có “cảm xúc yêu” với kẻ thù, nhưng mời ta có ý chí yêu
thương: nghĩa là mong điều tốt lành cho họ và cầu xin ơn hoán cải cho họ. - Sau cùng đó là Hoa trái của tha thứ:
Theo Thánh Âutinh: “Khi tha thứ, ta được lợi nhiều hơn kẻ khác, vì chính ta được giải
thoát khỏi xiềng xích hận thù.” Quả thật, tha thứ giải thoát chính mình trước tiên. Người ôm hận thù giống như tự uống thuốc độc mà mong kẻ thù chết. Bởi vậy, khi tha thứ, con tim được bình an, và đó là chứng tá mạnh mẽ nhất của Tin Mừng trong xã hội đầy bạo lực hôm nay. Đây không phải là điều dễ dàng, nhưng nhờ Thánh Thần, tình yêu Thiên Chúa được đổ vào lòng ta (x. Rm 5,5). Chính Ngài ban sức mạnh để ta yêu như Chúa yêu, tha thứ như Chúa tha thứ.
Xin cho chúng ta biết noi gương Đức Kitô trên thập giá, biến hận thù thành yêu thương,
biến bất công thành cơ hội sống lòng thương xót, để trở nên chứng nhân Tin Mừng giữa thế giới hôm nay.
