THỨ TƯ TUẦN XI THƯỜNG NIÊN
Mát-thêu 6,1-6.16-18
Bố Thí, Cầu Nguyện, Ăn Chay
Cha M. Basilio Nguyễn Văn Phán, CĐTP
Bố thí, cầu nguyện và ăn chay là ba trụ cột vĩ đại mà dựa vào đó để xây dựng nên một đời sống đạo đức. Đối với người Do Thái, ba việc làm này được xem trọng vì nó được xem như chuẩn mực nói lên đời sống đạo đức trong việc thực hành đức tin của mỗi người.
Tin Mừng hôm nay, cũng dựa trên ba việc thực hành chuẩn mực của đức tin, Chúa Giêsu dạy cho các môn đệ của Ngài phải biết thực hành các việc ấy với tinh thần như thế nào. Đó là làm để tìm vinh danh chính mình, để cho mọi người biết ta là người đạo đức, là người đáng được nể trọng hay làm vì nhằm vinh quang và ngợi khen Thiên Chúa?
Nếu làm những việc đạo đức chỉ nhằm để được người đời tôn vinh, được người ta biết đến để ca tụng ngợi khen thì Chúa Giêsu nói, họ đã được phần thưởng rồi nhưng chỉ là thứ phần thưởng nơi người phàm. Và ta biết một nguyên tắc chung là: ai trả công cho ta thì người ấy có quyền trên ta. Hôm nay họ nâng ta lên vì làm đẹp lòng họ thì ngày mai họ có thể đạp ta xuống vì có thể đơn giản chỉ là họ không thích ta nữa. bởi nơi phàm nhân thì bất nhất và hay thay đổi. Như vậy, vài tiếng khen chóng qua và hay thay đổi không xứng với những thực hành đạo đức của các người môn đệ của Chúa Ki-tô. Mục đích của việc làm đạo đức mà các Ki-tô hữu nhắm tới là để cho vinh quang của Thiên Chúa và đạt đến sự sống đời đời. Mà sự sống đời đời chỉ có nơi Thiên Chúa nên mọi việc ta làm chỉ cần Thiên Chúa biết là đủ. Còn mọi cách khoe mẽ khác chỉ là để thoả mãn cái tôi kiêu ngạo của mình. Là để vênh vang trước mặt người đời. Mà Thiên Chúa thì dẹp tan phường lòng trí kiêu căng và nâng cao mọi kẻ khiêm nhường (Lc 1,51-52).
Nói cách khác, Chúa Giêsu dạy các môn đệ của Ngài, những công việc tốt phải được thực hiện trong khiêm tốn và kín đáo. Khi thực hiện ba công việc tốt theo truyền thống, đó là: bố thí, cầu nguyện và ăn chay là điều cần thiết, hữu ích và bổ sung cho nhau. Nhưng phải thực hiện trong tâm tình hướng về Thiên Chúa, Ngợi khen và tôn vinh Ngài với tâm tình khiêm hạ âm thầm. Vì xét cho cùng, nếu ta có thể làm được gì thì cũng xuất phát từ lòng tốt và ân sủng nhưng không của Thiên Chúa ban cho mà thôi.
Để không bị rơi vào tình trạng đạo đức giả, điều mà Chúa Giêsu phê phán trong Tin Mừng hôm nay, ta có thể suy gẫm thêm về cách thực hiện ba công việc trên:
Thứ nhất, bố thí (c.2-4). Chúa Giêsu dạy các môn đệ của Ngài làm điều đó một cách âm thầm kín đáo, “Đừng cho tay trái biết việc tay phải làm”. Nghĩa là không cần cho ai biết đến những việc làm tốt của mình cho tha nhân. Một số giáo phụ thời xưa còn nói rằng, hình thức bố thí hoàn hảo nhất là khi bạn không biết mình đang tặng ai và người nhận không biết mình đang nhận từ ai. Mặt khác, việc làm âm thầm kín đáo còn nói lên khía cạnh tích cực là có thể giữ gìn phẩm giá của người khác. Hãy để việc tốt ta làm không ai biết ngoài một mình Thiên Chúa. Và Ngài sẽ trả lại cho ta phần thưởng lớn lao trên trời.
Thứ hai, cầu nguyện (c.5-6). Cầu nguyện là đề cập đến mối quan hệ và kết nối giữa con người với Thiên Chúa. Nhưng người ta lại muốn tỏ vẻ ra rằng ta thánh thiện hơn người, ta cầu nguyện nhiều hơn người khác, thậm chí có người tín hữu ngày nay còn hay quan niệm những người cầu nguyện nhiều hơn là những người đạo đức hơn, họ đến nhờ chúng tôi là các tu sĩ cầu nguyện cho những vấn đề của họ, với lý do các cha các thầy cầu nguyện nhiều thì gần Chúa hơn. Như vậy người cầu nguyện lâu giờ cũng có lý do để tỏ ra ta đây lắm chứ! Thậm chí còn tự coi mình hơn người khác. Tỏ ra đạo mạo và nghiêm trang trước mặt thiên hạ cho họ nể. Đây chính là cách mà những người đạo đức giả hay làm để được người đời tôn vinh. Chúa Giêsu đã dạy các môn đệ của Ngài không cầu nguyện như thế nhưng “hãy vào phòng đóng cửa lại, và cầu nguyện cùng Cha của anh. Đấng hiện diện nơi kín đáo. Và Cha của anh Đấng thấu suốt những gì kín đáo sẽ trả lại cho anh.” Căn phòng kín đáo đó chính là tâm hồn của chúng ta, nơi mà Thiên Chúa luôn ngự trị, vì vậy không cần phải phô trương hay phải tìm nơi tiện nghi nào đó, mà hãy cầu nguyện với Chúa trong tâm hồn của mình ở mọi nơi mọi thời khi ta có thể.
Thứ ba là ăn chay (c.16-18). Ăn chay là việc làm phổ biến trong mọi tôn giáo và nó rất quen thuộc ở mọi nơi mọi thời. Nó cũng đem lại cho người ăn chay rất nhiều lợi ích. Đặc biệt trong thế giới ngày nay, ta thấy rất nhiều người không tin theo một tín ngưỡng nào nhưng họ cũng vẫn thường xuyên ăn chay, vì nó tốt cho sức khoẻ và sắc đẹp. Về mặt thiêng liêng, ăn chay giúp con người có thói quen chế ngự được bản năng tầm thường, tự kiểm soát được mình và tránh được nhiều cơn cám dỗ và tội lỗi. Mặt khác, ăn chay cũng nói nên một quyết tâm nào đó về việc tỏ lòng thống hối những lầm lỗi mình đã gây nên và quyết tâm sửa đổi. Đôi khi là sự tự hạ mình xuống, khao khát xin sự trợ giúp của Thiên Chúa trong những lúc khốn khổ cùng quẫn. Thế nhưng, các giáo sĩ Do Thái thậm chí coi trọng ăn chay hơn cả việc bố thí. Nên người ta thích tỏ ra cho người khác biết mình ăn chay nhằm nói nên mình thánh thiện để được người khác thán phục. Chúa Giêsu dạy cho các môn đệ phải có một thái độ ăn chay cách đúng đắn, tránh những hình thức bên ngoài, khoe mẽ nhưng phải có một tinh thần khiêm tốn tìm kiếm sự thanh lọc và kỷ luật. Bằng cách kỷ luật ý chí tự do của bản năng, có thể dễ dàng chống lại sự cám dỗ và chọn hành động theo đường lối thánh thiện của Thiên Chúa.
Lạy Chúa, bố thí, cầu nguyện và ăn chay, cả ba việc như hòa quyện vào nhau để giúp chúng con nâng tâm hồn nên với Chúa, để chúng con làm vinh danh Chúa, để nói nên Chúa là cùng đích chúng con tìm kiếm. Xin cho chúng con không dừng lại để tìm kiếm chính mình nhưng làm mọi sự trong kín đáo và âm thần chỉ vì tình yêu Chúa mà thôi. Amen.
