ĐỌC LẠI GƯƠNG THÁNH THIỆN VÀ PHỤC VỤ QUÊN MÌNH CỦA THÁNH ROSA LIMA
DƯỚI ÁNH SÁNG TÔNG HUẤN CHRISTUS VIVIT
(Tham chiếu Tông huấn Christus Vivit các số: 17. 49-85. 250-258)
Trong một xã hội phức tạp và đầy biến động như ngày nay, tinh thần phục vụ quên mình, sự hy sinh cao cả của lòng đạo đức và sự thánh thiện tinh khôi của tâm hồn tận hiến vừa khan hiếm, vừa là quà tặng quí giá, vô cùng quan trọng và cần thiết đối với mọi người. Thánh Rosa Lima, người nữ tu thuộc Dòng Ba Đaminh, mặc dù sinh sống ở hậu bán thế kỷ thứ XVI và tiền bán thế kỷ XVII tại thành phố Lima, đất nước Pêru lại trở thành biểu tượng cho thời đại chúng ta hôm nay. Tuy sống bình thường như mọi người nhưng không bằng lòng sống tầm thường như nhiều người. Chị đã chọn sống ở tầm cao mới, chiều sâu mới bằng lối sống của những con người hy sinh, từ bỏ để phục vụ Thiên Chúa, nhân loại và các linh hồn. Vì Thiên Chúa đã tuyển chọn thánh nữ, vì “tình yêu Chúa Kitô thúc bách”, vì đã ngoan ngoãn vâng theo sự hướng dẫn của Thánh Linh, con người vô danh tiểu tốt ấy trở thành khuân mẫu về lòng yêu mến Chúa và tha nhân, một cách phi thường trong sự hy sinh, phục vụ.
Thánh Rosa Lima là vị thánh trẻ. Cuộc đời tại thế của chị chỉ vỏn vẹn 31 năm. Là người trẻ, nhưng suy nghĩ rất chín chắn, rất trưởng thành, quan điểm sống rõ ràng và con đường nên thánh của chị làm bao người ngưỡng mộ. Cuộc đời của chị được đan kết bằng những cố gắng hy sinh, những đau khổ, những chiến đấu không ngừng để vươn lên, nhất là để nên thánh. Trong bài viết này chúng tôi muốn đề cập đến gương thánh thiện, lòng hy sinh và tinh thần phục vụ của vị tôi tớ Chúa, người có tên gọi thật đẹp và ấn tượng: “Hoa Hồng thủ đô Lima”. Đặc biệt nếu đọc lại cuộc đời tốt lành thánh thiện của thánh nữ trong thời điểm hiện tại dưới ánh sáng của Tông huấn Christus Vivit – Chúa Kitô Đang Sống sẽ càng nhận ra món quà quí giá Thiên Chúa trao tặng cho mọi người, nhất là đối với người trẻ: rất gần gũi, rất thu hút và là lời khích lệ thuyết phục để giới trẻ ngày nay tiếp bước theo con đường hiến thân phục vụ Chúa, phục vụ nhân loại và các linh hồn.
Ngang qua cuộc đời thánh nhân và dưới ánh sáng của Tông huấn Chúa Kitô Đang Sống, trong bài viết này chúng tôi sẽ dừng lại ở 3 điểm chính sau đây:
1. Đáp lại lời mời gọi để làm bạn với Chúa Giêsu
2. Sống hoàn toàn cho người khác
3. Vị thánh trẻ thánh thiện và phục vụ đến quên mình
1. Đáp lại lời mời gọi để làm bạn với Chúa Giêsu
Tuổi trẻ mà nói đến tình bạn thì thật thích hợp. Tuy nhiên ở đây không chỉ giới hạn ở hai cá thể người mà tình bạn cần vươn tới Thần Linh. Chính việc đặt nền tảng trên tương quan bạn hữu với Thiên Chúa mà chúng ta vươn tới đời sống thánh thiện và có khả năng phục vụ đến quên mình. Đức Thánh Cha Phanxicô viết trong Tông huấn Chúa Kitô Đang Sống những lời như sau: “Điều mà Đức Giêsu muốn nơi mỗi người trẻ trước hết là làm bạn với Người” (Tông huấn Christus Vivit – Chúa Kitô Đang Sống số 250). Tình bạn của con người với Chúa Giêsu thâu tóm và vươn xa hơn tình bạn người ta có với nhau. Bởi vì “cuộc đời mà Đức Giêsu trao cho chúng ta là một chuyện tình, một câu chuyện cuộc đời muốn hoà quyện vào cuộc đời của chúng ta và đâm rễ trong mảnh đất của mỗi người chúng ta. Cuộc đời ấy không phải là một ơn cứu độ được lưu trong ‘đám mây’ chờ chúng ta tải xuống, cũng không phải là một ‘ứng dụng’ mới chờ được khám phá, hay một thực hành kỹ thuật thăng tiến tinh thần. Cuộc đời mà Chúa ban tặng chúng ta càng không phải là một ‘bản hướng dẫn’ giúp chúng ta học hỏi điều mới nhất. Ơn cứu độ mà Thiên Chúa ban cho chúng ta là một lời mời gọi dự phần vào một câu chuyện tình đan kết với những câu chuyện của chúng ta; nó sống động và muốn được sinh ra giữa chúng ta, để chúng ta có thể sinh hoa trái ở nơi chúng ta đang sống, như chúng ta đang là, và với những người chúng ta đang cùng sống với họ” (Tông huấn Christus Vivit – Chúa Kitô Đang Sống số 252).
Đứng trước lời mời mọc đầy hấp dẫn, thực dụng và dễ dãi của thế gian, người trẻ rơi vào tâm trạng hoang mang, bị cám dỗ và dường như bị lấn át để tìm cách đánh đổi mối tương quan mà họ đã thiết lập với Đức Giêsu, khiến họ không còn thời gian và không gian dành cho Người. Chúng ta hãy nhìn lại tình bạn giữa thánh Rosa Lima và Chàng Rể Giêsu để thấy tình bạn đó cao đẹp đến thế nào.
Vị thánh hiển tu đầu tiên của Nam Mỹ – Thánh Rosa Lima kết thân với bạn Giêsu từ nhỏ và suốt đời chỉ muốn trở thành bạn nghĩa thiết với Chúa Giêsu mà thôi. Ngay từ nhỏ chị đã dành nhiều thời gian để cầu nguyện, chị chỉ muốn được chuyện vãn tâm tình với Đấng mình yêu mến. Vì say yêu Giêsu nên chị chấp nhận làm ngược lại ý muốn của cha mẹ khi ông bà mong muốn chị lập gia đình để có cháu nối dõi tông đường: chị cắt ngắn tóc, và thưa với cha mẹ muốn trở thành một nữ tu. Ý nguyện của Rosa không được cha mẹ chấp nhận, dầu vậy chị vẫn nung nấu ý muốn trở thành một nữ tu của Chúa. Khi song thân cản trở không cho theo đuổi lý tưởng tu trì, vì vâng lời Rosa tiếp tục đời sống tĩnh lặng và ăn chay hãm mình ngay tại nhà, trong một chiếc lều tạm nhỏ bé mà chị dựng lên trong góc vườn. Rosa sống rất hạnh phúc như thế vì được sống cuộc đời tận hiến cho Chúa. Chị còn phải tiếp tục đương đầu với việc bị cha mẹ ngăn cản không cho đi vào tu viện để có cơ hội hiến trọn toàn thân cho Chúa Giêsu. Dù không được vào Dòng như ý muốn nhưng chị đã chính thức gia nhập Dòng Ba Đaminh sống giữa đời ngày 10 tháng 8 năm 1606 với danh hiệu “Rosa a Santa Maria”. Sau một năm tập, lúc mới 21 tuổi, chị đã sẵn sàng để tuyên khấn theo luật Dòng Ba Đaminh cho tới chết. Chị thật hạnh phúc vì con đường hiến mình cho Chúa giờ đây vẫn được thực hiện trong cuộc sống tận hiến giữa đời. Trong mọi sự, Rosa chỉ muốn là bạn chí thiết của Chúa Giêsu, được thuộc về một mình Chúa Giêsu mà thôi. Vị tu sĩ Dòng Ba Đaminh sống ẩn dật, khiêm tốn và gắn kết tình bạn thẳm sâu với Thiên Chúa trong một túp lều nhỏ, là gia sản mà song thân để lại. Với hương nhân đức thánh thiện vị nữ tu khiêm hạ này đã được biết đến với biệt hiệu bạn tình của Chúa Giêsu và tôi tớ quên mình để phục vụ mọi người.
2. Sống hoàn toàn cho người khác
Đức Thánh Cha Phanxicô viết trong Tông huấn Christus Vivit những lời như sau: “Chúng ta được Chúa kêu gọi tham dự vào công trình tạo dựng của Ngài bằng cách góp phần xây dựng thiện ích chung với những khả năng chúng ta đã nhận được” (Tông huấn Christus Vivit – Chúa Kitô Đang Sống số 253). Xây dựng thiện ích chung theo Đức Thánh Cha cụ thể là được mời gọi thi hành sứ vụ phục vụ tha nhân, nghĩa là sống cho người khác tùy theo ơn gọi và sứ mạng của mình.
Thánh Rosa Lima đã hoàn toàn sống cho người khác và sống vì người khác suốt cuộc đời mình. Thời điểm trước khi “vào Dòng”, với công việc của mình bên chiếc máy dệt và với tư cách là người làm vườn, Rosa đã có thể giúp đem đến nguồn sống cho gia đình. Vì cha mẹ già yếu, ốm đau, Rosa đã nghỉ học để phụ giúp gia đình và chăm nom phụng dưỡng cha mẹ để đền ơn đáp hiếu các ngài.
Hạnh tích kể về thánh Rosa Lima: Dù chưa phải là một nữ tu, nhưng khi còn sống tại gia đình, Rosa vẫn thường xuyên đến thăm những người nghèo và các bệnh nhân, dành nhiều thời gian để cầu nguyện, nhưng lại ăn uống và ngủ nghỉ rất ít. Khi đã “vào Dòng”, trở thành nữ tu Dòng Ba Đaminh, chị vẫn tiếp tục lối sống tốt lành thánh thiện như thế và có thể nói chính xác rằng chị còn làm hơn những gì chị có thể làm. Quỹ thời gian và của cải ít ỏi Chúa ban cho Rosa được chị dành tất cả để miệt mài, say xưa làm việc bác ái tông đồ. Vào những năm tháng cuối đời chị đã dành một phòng trong nhà để đón tiếp các trẻ mồ côi, lang thang, cơ nhỡ và những người già yếu bệnh tật. Theo nhận định của nhiều người: đây là hình thức làm việc xã hội đầu tiên trong đất nước Pêru. Quả vậy, với Rosa “ơn gọi thừa sai này có liên quan đến việc phục vụ tha nhân. Vì đời sống chúng ta ở trần gian này đạt được tầm vóc viên mãn khi trở thành một hiến lễ”, đúng như lời Đức Thánh Cha Phanxicô đã viết trong Tông huấn Christus Vivit – Chúa Kitô Đang Sống số 254.
Bên cạnh đó, Rosa muốn đền tội thay cho những hành vi bỉ ổi mà những người Tây Ban Nha đã gây ra cho những thổ dân da đỏ thời bấy giờ. Như thế lại một lần nữa lời khẳng định cũng như khích lệ của Đức Thánh Cha Phanxicô đối với tất cả mọi người hôm nay đã được thánh Rosa thành Lima sống trước: “Để thực hiện ơn gọi riêng của mình, chúng ta cần phải phát huy, đẩy mạnh và làm tăng triển tất cả những gì là chính mình. Đây không phải là phát minh, là sáng tạo con người mình một cách tự phát từ con số không, nhưng là khám phá chính mình trong ánh sáng của Chúa và làm cho đời sống mình sinh hoa kết quả” (Tông huấn Christus Vivit – Chúa Kitô Đang Sống số 257).
Dù sống trong góc vườn hẻo lánh, thánh Rosa vẫn được Chúa cho “thông phần đau khổ với những người bị bắt vì đức tin, những người lâm cảnh nghèo túng bức hiếp hay mang bệnh tật già yếu”. Người ta có cảm tưởng như thánh nữ chỉ sống bằng tình yêu nồng nhiệt dâng lên người bạn lòng là Chúa Cứu Thế và bằng lương thần là phép Thánh Thể. Lý do của việc sống vì người khác đối với thánh Rosa Lima không gì khác ngoài việc “để làm vinh danh Chúa và mưu ích cho tha nhân” (x. Tông huấn Christus Vivit – Chúa Kitô Đang Sống số 257). Đây chẳng phải là nhân đức anh hùng, gương sống thánh thiện, tinh thần hy sinh đến quên mình mà vị thánh trẻ Rosa của chúng ta hằng miệt mài theo đuổi sao?
3. Vị thánh trẻ thánh thiện và phục vụ đến quên mình
Thánh Rosa Lima đã sống trước lời Đức Thánh Cha Phanxicô khuyến khích mọi người, đặc biệt các người trẻ: “đừng hối tiếc tiêu xài tuổi trẻ để trở thành người tốt” (Tông huấn Christus Vivit – Chúa Kitô Đang Sống số 17). Thánh nhân đầu tư cuộc đời để nên thánh, nên giá trị trước mặt mọi người và khi đã hoàn tất nhiệm vụ ngài rời bỏ trần gian tạm bợ này để về với quê hương vĩnh cửu khi mới 31 tuổi. Như vậy trong sổ bộ các thánh của Giáo hội chúng ta có thêm một vị thánh hiển tu khá trẻ. Cũng theo Đức Thánh Cha Phanxicô, các thánh trẻ thúc đẩy chúng ta trở về với tình yêu ban đầu (x. Kh 2, 4), các ngài gần gũi và hiểu hoàn cảnh của người trẻ hơn.
Các thánh trẻ thì hiểu và gần gũi với người trẻ. Trong Tông huấn Chúa Kitô Đang Sống, Đức Thánh Cha Phanxicô liệt kê một loạt các vị thánh trẻ (từ số 51- 62) để các bạn trẻ noi gương bắt chước, học tập với các ngài: Thánh Sebastianô, Thánh Phanxicô Assisi, Thánh Jeanne d’Arc, Chân phước Anrê Phú Yên, Thánh Kateri Tekakwitha, một thiếu nữ thổ dân Bắc Mỹ, Thánh Đaminh Saviô, Thánh Têrêsa Hài Đồng Giêsu…vv. “Các vị thánh đó đã dâng hiến đời mình cho Đức Kitô, và nhiều vị đã đi đến chỗ chịu chết vì đạo. Các ngài là những nét phản chiếu Đức Kitô trẻ trung; nét phản chiếu quý giá ấy ngời sáng để khích lệ và đánh thức chúng ta ra khỏi cơn mê. Thượng Hội đồng nhấn mạnh rằng ‘nhiều vị thánh trẻ đã cho thấy vẻ đẹp rực rỡ của tuổi trẻ và, thời ấy, các ngài là những tiên tri đích thực thay đổi đời sống; gương sáng của các ngài cho thấy người trẻ có khả năng làm được những gì khi họ mở lòng ra để gặp gỡ Chúa Kitô” (Tông huấn Christus Vivit – Chúa Kitô Đang Sống số 49).
Tiếp tục lời giáo huấn của mình, Đức Thánh Cha Phanxicô viết: “Có những vị thánh chưa là người lớn, nhưng đã để lại cho chúng ta chứng tá về việc sống tuổi trẻ theo một cách khác. Ta hãy nhìn lại một số vị ấy, ở nhiều giai đoạn lịch sử khác nhau, mỗi vị đã nên thánh theo cách của mình” (Tông huấn Christus Vivit – Chúa Kitô Đang Sống số 50).
Không ai phủ nhận đời sống thánh thiện và tinh thần hy sinh phục vụ đến quên mình của thánh Rosa Lima. Ngài chỉ quan tâm làm cho vẻ đẹp của linh hồn được tỏa sáng. Thánh nữ nhận thức rằng linh hồn mình sẽ xinh đẹp hơn nếu biết cầu nguyện, đền tội và thực hành các nhân đức. Thánh nữ thường xuyên cầu nguyện bằng những lời này: “Lạy Chúa Giêsu, xin tăng thêm đau khổ cho con để con tiến sâu vào tình yêu Chúa”, và luôn ước ao được trở nên một vị tử đạo.
Những năm cuối đời: dù sức lực suy yếu, thánh nữ cũng xung phong đi giúp những người bệnh tật ở nhà thương trong tỉnh. Việc làm của người đã cảm hóa được nhiều linh hồn trở về với Chúa. Vì quá say mê công việc bác ái nên thánh nữ quên cả con bệnh ung thư đang phá hại sinh lực của mình. Ba ngày trước cơn bạo bệnh cuối cùng, ngài bắt đầu cuộc hành hương đến các nhà thờ và nhà nguyện ở Lima để tạ ơn Chúa vì những hồng ân ngài đã nhận được ở đó. Sau một thời gian chuẩn bị, khi ngài lãnh bí tích Sức Dầu Bệnh Nhân ngài đã xuất thần, lúc tỉnh lại ngài quay qua cha giải tội và nói rằng: “Thưa cha, con có thể nói gì về những sự sung sướng và an ủi mà Thiên Chúa đổ tràn vĩnh cửu trên các thánh! Con ra đi với lòng thỏa mãn khôn tả để chiêm niệm khuôn mặt đáng tôn thờ của Đức Kitô, Người mà con đã sống trọn cuộc đời mình để chiếm hữu”.
Đối với chúng ta, sinh ra không đương nhiên là thánh nhưng tiến đến sự thánh thiện từng ngày là điều ai cũng có thể làm được. Mặc dù còn đó những giới hạn, những vấp váp nhưng mục tiêu nên thánh nhất thiết phải là chuyện của tôi, là nhiệm vụ tôi phải đạt được. Vì thế Đức Thánh Cha Phanxicô viết trong Tông huấn như sau: “Nơi người trẻ, cũng có những va vấp, những thất bại và những ký ức buồn thảm hằn sâu trong tâm hồn. Thường đó là “thương tích gây ra bởi những thất bại trong lịch sử của chính mình, bởi những ước muốn không thành, bởi những kỳ thị và những bất công phải chịu, hoặc vì không cảm thấy được yêu thương hay công nhận”. Hơn nữa, “có cả những thương tích tinh thần, đó là sức nặng của những lỗi lầm đã phạm, của mặc cảm tội lỗi sau khi phạm sai lầm”. Giữa những thập giá này mà người trẻ phải vác lấy, có Đức Giêsu ở đó để trao ban cho họ tình bạn, niềm an ủi và sự đồng hành có sức chữa lành của Người” (Tông huấn Christus Vivit – Chúa Kitô Đang Sống số 83). Và số 84 ngài viết tiếp: “Nơi một số người trẻ, chúng ta nhận ra họ có một khát vọng về Thiên Chúa, mặc dù không phải là tất cả những phác họa về Thiên Chúa đã được mặc khải. Nơi những người trẻ khác, chúng ta có thể thoáng thấy một mơ ước về tình huynh đệ, một điều không phải là không quan trọng. Nhiều bạn trẻ có một khát vọng thực sự muốn phát triển các tài năng của mình để cống hiến điều gì đó cho đời. Nơi một số bạn trẻ khác, chúng ta lại thấy họ nhạy cảm đặc biệt với nghệ thuật, hay muốn sống hoà điệu với thiên nhiên. Nơi một số khác nữa, có thể đó là mối quan tâm lớn về truyền thông. Nơi nhiều người trong số họ, chúng ta gặp thấy một khát vọng sâu xa muốn sống đời mình cách khác biệt. Đó là những khởi điểm thật sự, những nguồn lực nội tại đang chờ đợi và sẵn sàng đón nhận một lời thúc đẩy, soi sáng và khích lệ”. Vì vậy ngay ở đây và lúc này chúng ta hãy dùng những khả năng Chúa ban để cống hiến, để phục vụ Thiên Chúa và người đồng loại noi theo gương sáng của thánh nữ Rosa thành Lima.
Kết:
Có lẽ hơn ai hết, các vị thánh trong Giáo hội, thánh nữ Rosa Lima, Đức Thánh Cha và những người lãnh đạo tinh thần của chúng ta đã sống mối tương quan tình bạn với Đức Giêsu thật đẹp và cảm nhận sâu xa mối thân tình này. Các ngài đã mời gọi và tiếp tục mời gọi người trẻ chúng ta kết bạn với Chúa Giêsu với mong ước chúng ta duy trì mối thân tình được thể hiện bằng hai chiều kích: tình yêu mến và tình bằng hữu. Đáp lại lời mời gọi của các ngài, đặc biệt lời của Đức Thánh Cha Phanxicô kêu gọi các người trẻ trong Tông huấn Chúa Kitô Đang Sống rằng: “người trẻ đừng ngần ngại kết bạn với Đức Giêsu để có cơ hội đáp lại tiếng gọi của Người với trọn niềm hạnh phúc và bình an. Tình bạn mà Chúa Giêsu mở ra với con người không phải là mối tương quan ích kỷ hay chiếm hữu mà là mối tương quan mở ra những chia sẻ và trao ban”. Điều ấy đã được chứng thực nơi cuộc đời tốt lành thánh thiện của thánh Rosa Lima: một người tôi tớ, một người bạn và người tình của Đức Giêsu.
Nói đến thánh Rosa Lima người ta biết ngay đến chân dung của một con người sống thùy mị, đoan trang và đơn sơ. Ngài muốn tất cả chúng ta cũng trở nên giống ngài trong đời sống thánh thiện và tinh thần phục vụ không mệt mỏi như Chúa hằng mong muốn. Cuộc đời của thánh Rosa Lima có thể nói được là đã họa lại giống hình ảnh của Chúa Giêsu đúng như lời Thiên Chúa phán trong những trang đầu sách Sáng Thế: “Ta hãy dựng nên con người giống hình ảnh Ta”.
Các thánh dạy chúng ta rằng: trong mọi thời đại, trên mọi quốc gia, trong mọi hoàn cảnh chúng ta có thể nên thánh. Điều quan trọng là chúng ta nhận diện ra lời mời gọi và quảng đại đáp lại điều bạn Giêsu muốn chúng ta thực hiện.
Để kết thúc, chúng ta đọc thêm một đoạn hạnh tích về thánh Rosa Lima nữa; nhờ đó chúng ta được thêm khích lệ trên đường nên thánh: “Một số đau khổ của thánh nữ là do tự nguyện; ngài ăn chay hầu như suốt đời, chỉ lấy một ít thức ăn nuôi sống thân xác với một ít rau đắng. Ngài bôi trên bàn tay và bàn chân nhỏ bé của mình với vỏ cây và bột tiêu Ấn Độ để làm cho chúng trở nên xấu xí, bỏng rộp, xưng tấy. Trong suốt 15 năm trên đầu ngài luôn đội một vòng đóng 99 chiếc đinh nhọn bên trong để nhắc nhở ngài về chiếc vòng gai của Đấng Tình Quân. Chung quanh thắt lưng ngài mang một chiếc dây sắt ba, nó cấn vào trong da thịt và gây ra những cơn đau khủng khiếp. Ngài yêu mến kỉ luật nên dùng nó thường xuyên khi được cha giải tội cho phép. Trong vườn ngài cất giữ một cây thánh giá gỗ mà ngài dùng để vác trên đôi vai tiều tụy trong suốt thời gian yên lặng của đêm tối. Ngài ngủ rất ít, và gối đầu trên một tảng đá; do vậy, cơ thể ứa máu, bàn tay và bàn chân xưng rộp, cái trán thương tích. Nhưng bằng một tâm hồn trong trắng và tình mến nồng nàn đối với Chúa Giêsu, Rosa đã trèo lên tới đỉnh núi hoàn thiện”.
Mai Thi + Tigon
