HÃY BIẾT MÌNH
(Bài Suy Niệm Thứ 2 tuần XXII TN)
“Hãy tự biết mình”. Câu nói nổi tiếng của triết gia cổ đại Hy Lạp dường như vẫn còn tính hiện sinh đối với chúng ta ngày nay: được áp dụng khá rộng rãi, trở thành lời nhắc nhở, thành tiền đề nhờ đó người ta tìm ra manh mối cho lời giải đáp các vấn đề thuộc nhân sinh. Không chỉ giới hạn trong lãnh vực cá nhân, giao tế xã hội hay nhân bản nhưng nếu dùng tư tưởng của Socrates như vừa nhắc lại trên đây để soi chiếu vào các nhân vật được nhắc đến trong bài Tin mừng hôm nay (Lc 4, 16-30) trong mối liên hệ với bản thân tôi, chúng ta cũng sẽ khám phá ra nhiều điều thú vị: nhìn sự việc ở tầm mức rộng lớn hơn, trở thành gợi ý cho những chọn lựa, thành bản kiểm thảo cho lối sống đạo hiện tại của mỗi chúng ta.
- Trước hết, Đức Giêsu:
– Đức Giêsu là Lời của Thiên Chúa. Người luôn ý thức và biết cội nguồn của mình, là ai và làm gì. Đức Giêsu biết sứ mạng mình đến trần gian vì điều gì, kế hoạch và con đường Chúa Cha muốn Người thực hiện ra sao…. Chính vì thế bất chấp khác biệt, hoang mang và bất lợi, sau khi đọc xong bài Sách Thánh tại hội đường Nadarét, Người bắt đầu nói với những người hiện diện: “Hôm nay đã ứng nghiệm lời Kinh Thánh quý vị vừa nghe” (Lc 4, 21).
Ứng nghiệm điều gì? Đấng mà ngôn sứ Isaia tiên báo: “Thần Khí Chúa ngự trên tôi, vì Chúa đã xức dầu tấn phong tôi, để tôi loan báo Tin Mừng cho kẻ nghèo hèn. Người đã sai tôi đi công bố cho kẻ bị giam cầm biết họ được tha, cho người mù biết họ được sáng mắt, trả lại tự do cho người bị áp bức, công bố một năm hồng ân của Chúa” chính là người đang giảng cho đông đảo cử tọa có mặt trong hội đường hôm đó.
– Chúa Giêsu biết mình sẽ bị chống đối, khước từ, ghét bỏ, … và thánh giá đang chờ mình ở phía trước: “Con Người phải chịu đau khổ nhiều, bị các kỳ mục, thượng tế cùng kinh sư loại bỏ, bị giết chết, và ngày thứ ba sẽ trỗi dậy” (Lc 9, 22). Biến cố Đức Giêsu trở về quê hương giảng dạy hôm nay là một tín hiệu về con đường gian nan thử thách Người sẽ phải trải qua trong sứ mạng cứu thế của mình.
- Thứ đến: đám đông dân chúng.
– Dân chúng biết mình đang thấy và nghe chàng thanh niên Giêsu mà họ biết rất rõ gốc tích: rất tầm thường…. vậy mà hôm nay lại khiến “mọi người đều tán thành và thán phục những lời hay ý đẹp thốt ra từ miệng Người”. Tuy nhiên ngay sau đó người ta lại chứng kiến cảnh “mọi người trong hội đường đầy phẫn nộ. Họ đứng dậy, lôi Người ra khỏi thành – thành này được xây trên núi. Họ kéo Người lên tận đỉnh núi, để xô Người xuống vực. Nhưng Người băng qua giữa họ mà đi”. Có lẽ trong “bụng” dân chúng đều có ý nghĩ tiêu cực, một đánh giá sai về Đấng Cứu Thế và hành động này như một lời răn đe Đức Giêsu. Dân chúng thì dành lời khinh miệt cho Đức Giêsu: Hãy biết mình đi, còn Đức Giêsu cũng biết rõ về họ như vậy.
– Dân chúng biết mình đi theo Giêsu sẽ không chắc chắn. Họ thực sự phân vân vì không chắc chắn về một lãnh tụ có nhiều khác biệt: có nên theo hay không hoặc theo tới mức nào. Đã rõ, lúc thì được ăn no, được chữa khỏi bệnh, được bênh vực,… nhưng lại có gì đó khó khăn, đòi hỏi quá mức, lời giảng và lối sống không giống các ngôn sứ trước đó. Tắt một lời giữa đám đông dân chúng và Đức Giêsu vẫn còn là một ẩn số, còn một rào cản, không bảo đảm. Việc họ thay đổi cảm xúc yêu – ghét nhanh tới mức chúng ta không ngờ như trang Tin mừng thuật lại nói rõ về điều đó.
- Cuối cùng là những người Biệt Phái và Pharisêu.
Mặc dù bản văn Tin mừng hôm nay không minh nhiên đề cập đến những người Biệt Phái và Pharisêu nhưng chắc chắn tại hội đường Dothái giáo và nhất là trong một buổi cử hành phụng vụ như thế họ đương nhiên có mặt. Với sự hiện diện của họ như thế chúng ta biết thêm về họ được điều gì?
– Người Biệt Phái và Pharisêu biết mình đang bị mất ảnh hưởng vì có một Giêsu đang nổi danh, thu hút dân chúng,… nên bằng mọi giá phải tìm cách ngăn cản, tiêu diệt, càng sớm càng tốt.
– Họ biết mình bị dân chúng tẩy chay, chống đối vì Đức Giêsu nhiều lần vạch mặt chỉ tên cuộc sống giả hình giả nghĩa của mình.
– Họ biết mình có trách nhiệm bảo vệ tôn giáo, duy trì việc tôn thờ Thiên Chúa, giữ luật cha ông truyền lại,…. nhưng thực sự họ lại chưa biết mình, chưa biết thánh ý Thiên Chúa thực sự là gì.
Tóm lại, phương ngôn của triết gia Socrates vẫn đang nhắc nhở chúng ta “Hãy biết mình”; nhờ vậy tự khắc sẽ biết sống thế nào cho phù hợp. Chính vì không biết mình, không biết trên mình có ai, không biết chung quanh mình còn ai, tưởng mình là trung tâm, là thần thánh, tưởng mình làm được tất cả nên dường như các mối tương quan hỗ tương vẫn còn đó những vướng mắc, nhất là đời sống nội tâm của chúng ta cũng giống như đám đông dân chúng hay nhóm Biệt Phái và Luật Sĩ. Hơn nữa, nếu chúng ta không tự biết mình thì luôn có những lời nhắc nhở, cảnh tỉnh, hối thúc từ nội tại đến ngoại tại, từ chủ quan đến khách quan, từ tự nhiên đến siêu nhiên, từ lãnh vực trần thế đến lãnh vực tâm linh vốn giúp chúng ta biết mình rõ hơn.
Tội của nguyên tổ Ađam – Evà là không biết mình là thụ tạo để rồi tiếm quyền Thiên Chúa, muốn tự mình quyết định vận mạng cuộc đời. Và hậu quả thế nào chúng ta đều đã biết. Chúng ta cũng vậy, vì không biết mình yếu kém, không biết mình cần lòng thương xót tha thứ của Thiên Chúa cũng như lòng đại lượng của anh chị em mình hoặc cố tình không biết nên đời sống chúng ta còn xa với sứ điệp Tin mừng, mối tương quan chúng ta với Chúa và với nhau vẫn còn khoảng cách khác với lòng mong muốn.
Ước gì các nhân vật trong bài Tin mừng hôm nay giúp chúng ta nhìn ra mình, nhìn thấy mình, nhất là nhìn thấy Chúa, nhìn thấy con đường và sứ mạng của Chúa muốn đặt để chúng ta ở đâu như Chúa Giêsu nhờ đó chúng ta biết khiêm tốn theo gương thánh giám mục Augustino cầu xin với Chúa mỗi ngày: “Xin cho con biết Chúa, xin cho con biết con”. Amen.
Mai Thi
