ĐÂU LÀ GIỚI HẠN CỦA THA THỨ?
(Mt 18,21-35)
M. Matthêu Lê Văn Viết, Phước Lý
Khi nói đến tha thứ, chúng ta hiểu đó là thái độ sẵn sàng bỏ qua, không có ý tức giận, bực bội, thù oán, trách cứ hoặc tìm cách trừng phạt hay trả thù những lầm lỗi mà người khác xúc phạm đến bản thân và những người liên hệ với mình[1]. Hiểu theo nghĩa này thì để tha thứ sai lỗi của người khác một cách vô điều kiện là một điều rất khó thực hành, bởi ai cũng bị chi phối bởi những yếu tố tâm lý như sự nóng giận, bực tức và cần có một cái gì đó để giải tỏa chúng ra khỏi bản thân chúng ta. Ngoài ra, trong sách Đệ Nhị Luật, chúng ta bắt gặp luật báo phục tương xứng đó là: “Mạng đền mạng, mắt đền mắt, răng đền răng, tay đền tay, chân đền chân” (Đnl 19,21). Vậy lời giáo huấn của Chúa Giêsu về việc tha thứ được trình bày như thế nào?
Nếu thánh Bênađô khi định nghĩa về mức độ của tình yêu, ngài đã phát biểu như sau: “Mức độ của tình yêu là yêu không mức độ”, thiết nghĩ dựa theo bài Tin Mừng Chúa Nhật hôm nay Mt 18,21-35, chúng ta có thể khẳng định: “Giới hạn của việc tha thứ là thứ tha không giới hạn” mà Chúa Giêsu muốn các môn đệ thực hành, nghĩa là trên hành trình sống, con người phải luôn tha thứ, không chỉ bằng hành động mà ngay cả trong tư tưởng cũng không có dấu vết của việc giận dữ hay thù hằn. Điều này chính Chúa Giêsu đã trả lời cho vấn nạn mà ông Phêrô đã đặt ra đó là phải chăng khi người anh em xúc phạm đến ông thì giới hạn mà ông sẽ tha thứ là bảy lần, mà theo theo quan niệm của Do Thái giáo, số bảy tượng trưng cho sự trọn vẹn, sự hoàn hảo. Điều này đồng nghĩa với việc nếu người anh em làm tổn thương đến ông tới lần thứ tám thì ông sẽ không còn tha thứ nữa, nói đúng hơn ông sẽ áp dụng luật báo phục tương xứng của tiền nhân để lại đó là mắt đền mắt, răng đền răng (x. Đnl 19,21)? Thế nhưng, câu trả lời của Chúa Giêsu đã làm cho ông Phêrô ngạc nhiên: “Thầy không bảo là đến bảy lần, nhưng là đến bảy mươi lần bảy” (Mt 21,22). Câu trả lời của Chúa Giêsu giải thích cho chúng ta thái độ sống và các hành xử với nhau trong các mối tương quan là phải luôn tha thứ cho nhau khi người khác làm tổn hại đến bản thân chúng ta.
Để minh chứng cho lời giáo huấn này, Chúa Giêsu đã kể cho ông Phêrô và các môn đệ dụ ngôn về một ông vua nhân hậu và một tên đầy tớ không có lòng thương xót (x. Mt 21,23-30). Qua hình ảnh của hai nhân vật trong dụ ngôn, Chúa Giêsu cho chúng ta thấy tính không ăn khớp của tên đầy tớ đã được tha một món nợ kếch xù là “mười ngàn nén vàng”, mà mỗi nén vàng thời xưa là sáu ngàn quan tương đương với sáu ngàn ngày công; nhưng sau đó anh lại từ chối tha món nợ cho người thân cận “một trăm quan tiền” mà 100 quan là 100 ngày công. Thậm chí, tên đầy tớ còn tống người thân cận vào ngục tối cho tới khi trả món nợ xong. Có lẽ cái kết của dụ ngôn làm thỏa lòng độc giả khi ông vua gọi tên đầy tớ tới rồi “trao y cho lính hành hạ, cho đến ngày y trả hết nợ cho ông” (Mt 21,34), điều này đúng với câu thành ngữ của Việt Nam: “Ác giả ác báo”, nghĩa là những người từng làm việc ác, có lúc sẽ gặp lại báo ứng vì những hành động sai trái của mình.
Qua dụ ngôn, chúng ta thấy Chúa Giêsu có ý làm nổi bật sự khác biệt giữa hai món nợ và hai thái độ để cho thấy lòng nhân từ quảng đại của Thiên Chúa và sự ích kỷ của lòng dạ con người khi không sẵn sàng tha thứ cho kẻ khác. Điều cần lưu ý là: trong dụ ngôn này, lý do thúc đẩy ta tha thứ cho anh em chính là tình thương hải hà của Thiên Chúa đối với chúng ta, chứ không phải vì anh em biết điều mà xin lỗi, cũng chẳng phải vì chúng ta cao thượng hay nhân đức không chấp lỗi lầm của họ[2].
Vậy, hình ảnh hai nhân vật chính trong dụ ngôn gợi lên cho chúng ta điều gì? Thiết nghĩ, cách cư xử không ăn khớp của tên đầy tớ cũng là cách cư xử của chúng ta khi từ chối, không chịu tha lỗi cho người thân cận của chúng ta. Còn cách cư xử của ông chủ đó là Thiên Chúa, Đấng yêu thương chúng ta bằng một tình yêu giàu lòng nhân hậu đến độ Ngài ban con một của mình là Đức Giêsu đến trong trần gian, để qua cái chết và phục sinh đem lại ơn cứu độ cho chúng ta và không ngừng tha thứ tội lỗi cho chúng ta.
Ước gì qua bài Tin Mừng hôm nay, chúng ta ý thức hơn về tình yêu nhưng không của Thiên Chúa, và sự vĩ đại của ơn tha thứ mà Thiên Chúa dành cho chúng ta. Để qua tính nhưng không và sự vĩ đại ơn tha thứ này, chúng ta được mời gọi để nên những chứng nhân của lòng thương xót, của sự tha thứ không giới hạn giữa một thế giới đầy dẫy sự hận thù và ghen ghét.
___________________________
[1] x. Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, Ủy Ban Giáo Lý Đức Tin, Từ Điển Công Giáo, Nxb Tôn Giáo, Tái bản lần 1, 2019, tr. 783.
[2] x. Chú giải Mt 18,21-35: https://ktcgkpv.org/bible
