CHỚ KHINH MỘT AI
(Bài suy niệm Thứ 3 tuần XIX TN)
Gần đây trên mạng xã hội (youtube) đăng tải nhiều đoạn video với thông điệp: đừng bao giờ kinh thường người khác, cho dù họ là ai và làm nghề nghiệp gì.
“Đừng bao giờ khinh thường người khác”, “chớ coi thường ai” là lời khuyên khôn ngoan dành cho mọi người, ở bất kỳ thời đại nào và sinh sống ở đâu. Có nhiều câu nói hàm chứa cùng một nội dung như thế nhưng được phát biểu bằng nhiều cách khác nhau; chẳng hạn: “Làm người chừa lại một lối đi, ngày sau còn dễ gặp mặt” hoặc: “Đừng tự mãn. Đừng hào nhoáng. Luôn luôn có người giỏi hơn bạn” (Tony Hsieh), hay “Khó mà tôn trọng người khác nếu bản thân không tự khiêm nhường” (Henri Frederic Amiel). Tất cả cũng chỉ để nhắc nhở, khuyên dạy, răn đe những ai có tính cao ngạo, tự mãn, hống hách, coi người khác chẳng ra gì.
Ðức Phật trong kinh A Hàm đã dạy các thầy Tỳ Kheo: “có 4 điều không nên xem thường: Một đốm lửa nhỏ, một con rắn nhỏ, một tu sĩ trẻ và một thái tử”. Đặc biệt câu chuyện thật hay chúng ta đọc trong Kinh Thánh Cựu Ước: sở dĩ quân Philitinh thua trận, còn vị tướng khổng lồ Goliát phải chết nhục nhã là do họ khinh thường dân Israel cũng như Đavít nhỏ bé, yếu ớt, không biết binh đao hay có khí giới bảo vệ.
“Chừa lại một chút đường lui và bậc thềm cho tương lai”, “hãy làm người điềm đạm”, “sống thật tâm mình”, “đừng bao giờ nghĩ mình cao quí mà khinh thường người khác”,…vv không hẳn chỉ là phép lịch sự, cách sống nhân bản hay “nghi thức” ngoại giao nhưng điều này cần phải giữ và sống đúng với bản chất của những hữu thể nhân linh do Chúa dựng nên; đồng thời cần phải đẩy lên một chiều kích cao hơn nữa trong đời sống giữa con người với nhau.
Thử coi nguyên nhân sâu xa của hành vi trịch thượng, khinh thường người khác xuất phát từ đâu?
– Do tính kiêu ngạo, tự cho mình cái quyền phán xét, tự cho mình ở vị trí cao hơn người khác: đẹp hơn, giàu có hơn, giỏi giang hơn, thành đạt hơn, đẳng cấp hơn….
– Coi thường người khác, thực chất là xem nhẹ bản thân. Qui luật tự nhiên là: Nếu mình tự xem thường mình thì hậu quả là sẽ bị người khác khinh thường. Cũng thế, nếu tôi đòi người khác tôn trọng mình thì người khác cũng có quyền được tôi tôn trọng. Như vậy để sống quân bình chúng ta không tự kiêu mà cũng không tự ti, đó mới là đạo lý thực sự, là giáo huấn của Tin mừng. Trái ngược với kiêu căng là khiêm tốn. Nhưng vấn đề là tại sao lại phải tự khiêm tự hạ? Giá trị của nó như thế nào?
Khiêm tốn sẽ chỉ cho ta thấy những thiếu sót của bản thân mình để sửa đổi, không tỏ ra kiêu căng tự mãn. Hoa trái của đức khiêm nhường thể hiện ra bằng việc chúng ta tôn trọng người khác, dù đó là ai.
Chúa Giêsu trong bài tin mừng hôm nay (Mt 18, 1-5.10.12-14) dạy các môn đệ bài học cần trở nên như trẻ nhỏ mới được vào nước trời và kẻ nào giống như trẻ nhỏ là người lớn nhất trong nước trời. Qua đó Người đã mạnh mẽ lên án lối sống trịch thượng, kiêu căng, hống hách: Người yêu cầu chớ khinh thường một ai, kể cả đó là em nhỏ.
Thực tế xưa nay người ta có lý để coi thường trẻ nhỏ: hiểu biết ít, không có kinh nghiệm, không có địa vị, suy nghĩ non nớt,… vv nhưng mặc dù vậy đối với giáo huấn Tin mừng cũng không được khinh các em nhỏ đó. Thiên Chúa đánh giá khác với người ta, Chúa thấy nơi các em nhỏ toàn là điều đẹp: hồn nhiên, đơn sơ, chân thành,….
Chúa Giêsu đã sống và dạy chúng ta làm như thế đối với trẻ nhỏ, với mọi người, ngay cả người yếu đuối và tội lỗi. Về việc xét đoán người khác, Chúa Giêsu trong các trang Tin mừng đòi hỏi thật gắt gao: “Anh em đã nghe Luật dạy người xưa rằng: Chớ giết người; ai giết người, thì đáng bị đưa ra toà. Còn Thầy, Thầy bảo cho anh em biết: Ai giận anh em mình, thì đáng bị đưa ra toà. Ai mắng anh em mình là đồ ngốc, thì đáng bị đưa ra trước Thượng Hội Đồng. Còn ai chửi anh em mình là quân phản đạo, thì đáng bị lửa hoả ngục thiêu đốt” (Mt 5, 21-22).
Đối với mỗi Kitô hữu chúng ta, việc tôn trọng người khác không chỉ là nhìn nhận nhân vị họ, phẩm giá họ mà hơn nữa thánh Phaolô dạy: người anh em là hình ảnh của Chúa, là đền thờ của Thánh Thần, vì thế chúng ta phải có thái độ tôn trọng xứng hợp.
Chúa Giêsu không khinh miệt sự yếu đuối, tội lỗi của các môn đệ cũng như mọi người nhưng Người kiên nhẫn và tìm cách tốt nhất giúp họ ra khỏi tình trạng đó. Với người đàn bà bắt quả tang phạm tội ngoại tình Chúa nói: “Ta cũng không kết án chị đâu, hãy về và từ nay đừng phạm tội nữa”. Với môn đệ Giuđa Chúa đã kín đáo thức tỉnh ông nhiều lần; tuy nhiên chọn lựa của Giuđa thì hoàn toàn không như Chúa mong đợi.
Tóm lại, kiêu căng, muốn hơn người, khinh miệt người khác, phê phán, chỉ trích, coi thường, lăng mạ người khác bằng suy nghĩ, lời nói và hành vi là một sự thật về thân phận con người. Tuy nhiên trong tư cách là những môn đệ của Chúa Kitô chúng ta được dạy rằng phải biết tôn trọng người khác, sống tử tế với nhau, chớ khinh một ai và đừng ngại giúp đỡ người khác. Vì thế một lần nữa sứ điệp của bài Tin mừng hôm nay nhắc nhớ và yêu cầu chúng ta sống giới răn thứ năm cách tròn đầy nhất: không phải chỉ là giết người, phá thai, mà ngay cả xỉ nhục, lăng mạ, nói hành nói xấu và khinh miệt người khác.
Mai Thi
