Chương 22
CÁC ĐAN SĨ PHẢI NGỦ NGHỈ THẾ NÀO?
Ngày 28.2 – 29.6 – 29.10
1 Mỗi người ngủ riêng một giường, 2 chăn nệm tùy cảnh sống và như viện phụ ấn định. 3 Nếu có thể, mọi người ngủ chung một nơi, nhưng nếu không thể được vì đông quá, thì ngủ từng nhóm mười hay hai mươi người, có đàn anh coi sóc họ. 4 Trong phòng ngủ, phải thắp đèn cho đến sáng. 5 Nằm ngủ phải ăn mặc chỉnh tề, thắt lưng dây da hay dây gai, chớ đeo dao bên mình, sợ rằng mê ngủ mà bị thương. 6 Các đan sĩ hãy luôn sẵn sàng để khi vừa nghe hiệu là dậy ngay và đua nhau nhanh chân đi cử hành Thần Vụ, tuy nhiên vẫn phải hết sức trang nghiêm và nết na. 7 Giường các anh em trẻ hơn đừng đặt cạnh nhau, nhưng được xen kẽ với giường anh em cao niên. 8 Khi thức dậy đi đọc Thần Vụ, anh em hãy nhẹ nhàng đánh thức nhau, để người mê ngủ khỏi viện cớ chữa mình.
Chú giải:
A – Ngày 28.2
“Các đan sĩ hãy luôn luôn sẵn sàng”. Sự tỉnh thức là một trong những nét đặc trưng căn bản của ơn gọi đan tu. Với thánh Biển Đức, tỉnh thức trái ngược với ngủ say, ngái ngủ, ươn lười, buông xuôi. Đó là sống trong tình trạng canh thức. Nhưng canh thức như thế nào?
Những thành ngữ đồng nghĩa có thể hiểu về những lãnh vực rất khác nhau. Trong quân đội, người ta có những thành ngữ như cảnh giác, trực chiến. Ta cũng có thể nghĩ tới người trực đêm ở bệnh viện, tới anh em y tá coi chừng bệnh nhân. Ta cũng có thể nói về việc chờ đợi người yêu hay bạn tri kỷ, về niềm vui đợi chờ của người canh thức.
Canh thức không có nghĩa là giám sát. Nhưng có nghĩa là chăm chú, lắng nghe, lòng trí tỉnh táo.
Trong truyền thống đan tu hình ảnh người canh thức qui chiếu về Tv 101, 8: “Suốt đêm trường con tỉnh thức, như chim đơn độc trên mái nhà”. Chim đây là con cú. Con cú là biểu tượng cho đời đan tu, vì đó là con vật thức về đêm, đôi mắt mở to nhìn vào bóng tối và thấy được những vật mà không mắt nào có thể nhận ra. Người canh thức không phải chỉ là người không ngủ, nhưng còn là người nhìn, nhìn vào nơi mà người khác không nhìn thấy gì cả.
B – Ngày 29.6
Các đan sĩ không phải là thiên thần, họ cũng phải ngủ. Ở đây thánh Biển Đức nói về giờ ngủ chính thức, chứ không phải là ngủ trong giờ thần vụ, ở phòng đọc sách hay ở nhà hội. Về giờ thần vụ thì những chương trước đây đã nhấn mạnh tới tác phong và sự tôn kính khi cử hành thần vụ và cầu nguyện. Ta không nhắc lại nữa.
Vậy các đan sĩ cần phải ngủ. Đối thánh Biển Đức, việc đan sĩ ngủ nghỉ không phải là điều phụ thuộc hay làm mất thời giờ vô ích. Ngủ là một phần của đời sống ta, gần như hết một phần ba cuộc đời. Như vậy một anh em chín mươi tuổi đã bỏ ra ba mươi năm để ngủ! Những nghiên cứu về giấc ngủ cho thấy rằng ngủ không chỉ cần để sống, nhưng một cách nào đó, ngủ còn là diện ẩn khuất của cuộc sống, nơi mà hữu thể ta được phục hồi.
Trái với điều ta nghĩ, ta không chỉ sống khi có ý thức. Ngay cả khi ý thức không hoạt động, ta vẫn tiếp tục sống. Vì thế, thánh Biển Đức cũng quan tâm tới miền đất bí ẩn còn rất hoang vu này, tức là giấc ngủ, để mang Tin Mừng tới đó.
Mọi truyền thống thiêng liêng lớn, cả ngoài Kitô giáo, đều quan tâm tới giấc ngủ, tới những liên hệ của giấc ngủ với cuộc sống có ý thức. Điều ta có thể giấu người khác và giấu chính mình thì dường như được tỏ bày trong giấc ngủ dưới hình thức những giấc mơ hay những cách biểu lộ khác. Vì thế, đối với thánh Biển Đức, giấc ngủ chuẩn bị cho cuộc sống ý thức của ta. Tất cả lệ thuộc vào những gì ta thu tích lại trong đầu, theo cách ta sống cuộc sống có ý thức. Việc chuẩn bị thiêng liêng này, đi đôi với việc chuẩn bị thể lý, là điều cốt yếu, vì ngủ là lúc ta phục hồi sức lực.
C – Ngày 29.10
Trong tu luật, điều làm ta ngạc nhiên hơn cả đó là thánh Biển Đức quan tâm đến những cái mà có lẽ ta không để ý tới: đồ ăn thức uống, thứ tự trong cộng đoàn, việc làm, cách ngủ nghỉ. Thánh nhân còn coi những việc ấy là quan trọng tới độ dành cho mỗi thứ cả một chương trong tu luật của ngài, trong khi đó việc suy niệm, đọc sách, cử hành Thánh Thể ngài chỉ nói lướt qua. Thật là đáng ngạc nhiên!
Tại sao thánh Biển Đức làm thế? Tại sao ngài quá quan tâm đến những cái mà ta cho là tầm thường như vậy? Để giải đáp những thắc mắc này, thiết tưởng ta phải vượt qua trạng thái cụ thể của sự việc để hiểu cái trực giác cơ bản của thánh nhân. Trực giác nào? Thiết nghĩ có thể tóm tắt như sau: Thiên Chúa đã tạo dựng con người như một hữu thể thống nhất; tội lỗi đã phá hủy sự thống nhất nơi con người, khiến họ thành một hữu thể bị phân chia; con đường đan tu là con đường dẫn trở lại sự thống nhất đó. Khi mang lấy xác thịt ta, Chúa Kitô làm cho xác thịt ta trở thành con đường dẫn về với Thiên Chúa. Ngài làm cho cuộc sống cụ thể của ta cùng với mọi hoạt động của nó thành một con đường thiêng liêng.
Đặc trưng cơ bản của linh đạo đan tu, của linh đạo Kitô giáo, là tất cả mọi sự đều có thể trở thành nơi gặp gỡ Thiên Chúa. Không có công việc cao quí và công việc hèn mọn, nhiệm vụ thiêng liêng và nhiệm vụ trần tục. Tất cả đều trở thành nơi Thiên Chúa có thể đến gặp ta, nếu ta có mặt khi ta làm việc, dù là những việc khiêm tốn nhất, tầm thường nhất.
